دعا... - اولدوز

ساعت 9:16 صبح پنج شنبه 88/10/10

و قال ربکم ادعونى استجب لکم ان الذین یستکبرون عن عبادتى .
- و پروردگار شما گفت مرا بخوانید تا شما را اجابت (استجابت ) کنم آنان که از پرستش تکبر مى ورزند بخوارى و بدوزخ در خواهند آمد.
مردم دو دسته اند: دسته اى داراى اعتقادى محکم و راسخ به دعا هستند، و دسته اى دیگر پشت پا بهمه ادعیه و اوراد میزنند و آنرا مخالف با عقل میدانند. این دسته از دو گروه غیر مسلمان و مسلمان تشکیل یافته اند.
در گروه غیر مسلمان ، دانشمندانى که وجود دارند که دعا را جسارت بدرگاه خدا دانسته تقاضاى از خدا را دلیل بر آشنا نبودن خدا بوظائفش مى پندارند (موریس - مترلینگ ). عده اى دیگر از منکرین ، دعا را عمل شرم آور میدانند (نیچه ). عده اى دیگر دعا را کار بیهوده اى مى پندارند (اگوست کنت ).
در گروه مسلمان اعتراضاتى دیگر وجود دارد، این گروه میگویند مگر نه این است که : (( ابى الله ان یجرى الامور الا باسبابها)) ، و یا خدا میفرماید: (( لیس للانسان الاماسعى )) ، و یا (( ولن تجدلسنت الله تبدیلا)) (( ولن تجد لسنت الله تحویلا))
پس دیگر معنى دعا چیست و با دعا چه چیز تغییر خواهد یافت ؟
در مورد دسته اول باید بگوئیم که تصویر غلطى از دعا در ذهن این دسته از دانشمندان رسوخ کرده و اینان آن تصویر را ناشایسته دانسته و رد کرده اند مانند کسیکه خدا را منکر است که در اصل ، حمله اش متوجه صورت ذهنى است که خودش ساخته .
اگر دین و خدا و دعا بدرستى و شناخته و شناسانده مى شد جاى هیچگونه روى گردانى و انکار نبود.
در مورد دسته دوم گفته مى شود که دلیل انکار دعاى چیزى جز قبول نظم جهان نیست ، و ما بایستى منکر واقعیت شویم و جهانرا ساخته ذهن خود تصور کنیم یا بواقعیت جهان اعتراف کنیم و نظم را قبول نمائیم که در صورت قبول بایستى دعا را که انتظار معجزه خیزى از آن داریم مخالف نظام آفرینش دانسته و بدور بیاندازیم این ایراد صحیح نیست چون نظم با بینش ما آمیخته است مى توان گفت که نسبى است .
ما در این جهان از تمام علل و معلولات آگاه نیستیم و تنها گوشه اى از آنرا میدانیم چه مانعى دارد آن حالت توجه مخصوص به پروردگار و آن آمادگى خاص روحى ، خود در سلسله علل قرار داشته باشد و در حوادث این جهان اثر بگذارد، بنابراین انکار تاءثیر این حالت خاص روحى مساوى با ادعاى آگاهى بر همه چیز است .
گذشته از این ، باید بدانیم که ادعیه اسلامى غالبا در خواست شخص نیست و تنها قسمتى کوچک از آنها مربوط بدعاهاى شخصى میشود و تازه در این قسمت هم هیچگونه خلاف سنت مشاهده نمیشود. بنابراین ، همه اینها را اثر خاص تربیتى و انسانى دارد، بعضى از دعاها چون دعاى ، بعد از نماز یکنوع سرود مذهبى است و بعضى چون دعاى افتتاح تعلیم و تذکر توحید یا حمد پروردگار است ، و برخى از آنها چون دعاى کمیل تقاضاى عفو و توبه و معذرت خواهى است و قمست زیادى دعا براى غیر است و در آخر، دعاهاى شخصى است .
همانطور که در بالا اشاره شد تازه در این مورد هم خلاف سنتى وجود ندارد. چون دعا فرموده خداست : صراحت بى شک در (( ادعونى استجب لکم )) است ، دعا هم یکى از اسبابى است که خداوند نتایجى بر آن موقوف و مترتب نموده است و دائره اسباب جهان منحصر بآنچه میدانیم ، نیست .
فعالیت باید همراه با دعا باشد خداوند وسائل را بر مى انگیزاند و ما باید از این وسائل استفاده کنیم . جالب است که نه تنها دعا عامل غیر ضرورى نیست بلکه سرباز زدن از آن ، خودپسندى و کبر است و کبر تنها باعث عدم توجه بدعا است و همانگونه که از آیه مستفاد میشود کبر یکنوع کفر است . بنابراین ، دعا عملا درس تواضع و فروتنى در برابر پروردگار و عبودیت به انسان مى آموزد و این روح را در او پرورش میدهد و ریشه کفر را که کبر است در انسان مى سوازند.
آثار و فوائد دعا از حد برون است ، شناخت خدا اولین اثر و فائده آن است . دعا کننده سعى میکند صفات خدا را بشناسد و ملکات اخلافى را در خود تقویت نماید، گفتار حضرت صادق علیه السلام خطاب بکسانیکه مى گفتند ما دعا میکنیم و مستجاب نمیشود که فرمود نمیشناسید کسى را که میخوانید دلیل بر آن مدعى است .
تلقین به نفس به آثار حیرت انگیز آن از جمله فوائد دعا است . کنترل هوسهاى سرکش یکى دیگر از فوائد دعا بشمار میرود، بوسیله دعا از طغیان شهوات جلوگیرى میشود، از لحاظ آثار روانى ، دعا آرامش دهنده است بطور محسوس از آمار انتحار و طلاق و مانند آن که اثر مستقیم یاءس و ناامیدى است در پرتو دعا کم میشود.
(اکسیس کارل ) میگوید: کمیت اندیشه و بیان آن جا که پاى نیایش و دعا فرا میرسد در مى ماند، زیرا نیایش ‍ بلندترین قله تعبیر را در پرواز عشق از میان شب ظلمانى عقل پیدا میکند.
هم چنین میگوید دعا بر روى صفات و خصائص انسان اثر میگذارد و اجتماعاتیکه احتیاج به نیایش و دعا را در خود کشته اند معمولا از فساد و زوال مصون نخواهند بود....

¤ نویسنده: یه نفر

نوشته های دیگران ( )